Chiều
trong tôi – ánh mai xanh trong thơ
Lại Tuấn Hiền
Trong
một vài năm gần đây trên các tờ báo lớn như báo Văn nghệ trẻ của hội Nhà văn Việt
Nam, và một số tờ báo, tạp chí Văn nghệ của hội Văn học nghệ thuật các tỉnh,
thành phố, thường xuyên đăng tải các thi phẩm mới, là cơ hội tốt cho các cây viết
trẻ xuất hiện với nhiều phong cách sáng tác. Nổi bật và đầy cá tính sáng tạo là
ấn tượng chung dễ nhận thấy của các tác giả trẻ. Trong số đó có sự góp mặt của
không ít các cây viết nữ , với năng lực tìm tòi thể nghiệm phong phú, sức sáng
tạo mạnh mẽ có khả năng thuyết phục độc giả cao như Vi Thuỳ Linh, Đặng Hải Yến,
Trương Quế Chi, Đinh Thị Như Thuý, Lại Tuấn Hiền…cùng nhiều tên tuổi khác.
Tác
giả Lại Tuấn Hiền là hội viên hội Văn học nghệ thuật tỉnh Quảng Ninh, Lớn lên
trên vùng đất mỏ có bề dày truyền thống lịch sử, nơi nhiều thế hệ các nhà văn,
nhà thơ đã được tôi luyện trưởng thành. Hồn thơ của chị như được chắp thêm đôi
cánh của niềm tin, mạnh mẽ liệng chao theo luồng gió mới tươi trẻ của nghệ thuật
thi ca Việt Nam
đương đại.
Tập
thơ đầu tay Chiều trong tôi được chị ấp ủ, thai ngén đã ra mắt bạn đọc
vào quý III năm 2007, do nhà xuất bản Hội nhà văn ấn hành, với 48 bài thơ được
tuyển lựa, chắt lọc từ bộn bề cuộc sống bằng óc quan sát tinh tế, với góc nhìn
nhân ái cởi mở, cùng trái tim đa cảm, dễ xúc động của người thơ trước mọi trạng
thái biến đổi ảo diệu trong cuộc sống.
Giọng
điệu trong toàn bộ tập thơ Chiều trong tôi trữ tình, hướng nội, dễ đi
vào tâm thức người đọc. Khai thác nhiều đề tài cuộc sống, nên Chiều trong
tôi có nội dung phong phú, đa dạng, chất lượng thông tin trong mỗi câu, mỗi
ý được sử dụng rất lớn, phù hợp với yêu cầu của nhịp sống hiện đại, tạo lập được
trạng thái (“gọi được tâm hồn và ý thức” – Salvatore quasimodo) cho
ngôn ngữ, dẫn dắt người đọc tìm đến với cái thật vốn có của nó qua mỗi tứ thơ. (Trăng
thơ ngây/ Nghiêng mình bên bàn tiệc/ Nào ai người/ Cùng trăng đắm say/ Nâng ly/
Trăng run rẩy trong tay/ Rượu tràn dốc/ Trên bàn trăng tung toé/ Những vần thơ
cũng vỡ ra như thế! - Trăng ). Có khi lại (Sóng dồn dập ngả
nghiêng con thuyền lá/ Hai mươi năm thời gian như đã…/ Ta là ai? Đâu đích thực
quê mình. – Tặng người bạn xa xứ ).
Mỹ học Hêghen đã đưa ra luận điểm : Ngôn ngữ
là thực tại trực tiếp của tinh thần, cho lên thơ bao quát được mọi đối tượng, mọi
đề tài “mọi nội dung, mọi sự vật, mọi biến cố, hành động, lịch sử, trạng thái
bên ngoài hay bên trong”. Nó lại thể hiện đối tượng trong sự vận động…
Cách
xử lý ngôn ngữ trong mỗi bài thơ trong Chiều trong tôi được Lại Tuấn Hiền
sử dụng rất sáng tạo. (Đêm đêm hương mướp tới thầm thì…/ Lọc nắng vàng hoa
khép đôi mi…/ Người ta hái hết rồi trái mộng/ Bỏ lại giàn khô chiếc lá già.
– Giàn mướp), hay (Vẫn búp đa già rực chiều gió nổi/ Hàng dương năm xưa
rũ mình đứng đợi – Tặng người bạn xa xứ); và không kém phần sinh động,
linh hoạt (Đừng để bụi mây che lấp tầm nhìn/ Vì núi lửa hực trào thác đỏ/ Vuốt
mặt nhìn chờ đợi gì đâu/ Kìa vừng dương xanh tái một màu. - Đừng chạm
tay vào ngực mặt trời). Mỗi hình ảnh đưa ra đều có sự chắt lọc tinh tế, nhờ
thế từ những hình ảnh rất đời thường (Hãy nhìn ta kiêu hãnh đi vào biển bạc/
Ném trả không gian một mảnh trăng thề - Đừng chạm tay vào ngực mặt trời)
đã trở nên sống động, thi ảnh hơn. Qua cách sử dụng câu, chữ tác giả khéo léo gọt
tỉa, tỉ mỉ loại bỏ những lớp vỏ bọc phù phiếm, hào nhoáng, sáo mòn, cũ kỹ vốn
có của ngôn ngữ giao tiếp để tiếp cận tới tận cùng bản chất của nó, hướng sự
quan sát, vận động của cuộc sống về góc nhìn nhân ái hơn, thánh thiện hơn.(…Cha
bảo ngày cây đẻ nhánh/ Là khi cây sắp trổ buồng./…Chẳng đợi ngày cây bói quả/
Cha đi vào cõi xa xôi./… Rưng rưng đôi tàu lá úa/ Rã mình ủ ấm đất nâu.- Hương
chuối đầu mùa). Chỉ một hành động trồng cây của người cha già và các hình ảnh
liên tiếp của quá trình sinh học, cây chuối lớn lên, trổ buồng, kết quả, để tạo
đà cảm xúc cho hình ảnh cây chuối (trĩu nặng buồng thương nhớ) sự hoá
thân trọn vẹn, có sức ám ảnh, day dứt hồn người đọc lạ lùng.
Cây cỏ vô tri còn nặng tình như vậy? Huống chi
mỗi con người trong chúng ta! Thật đấy. Thiên nhiên, cây cỏ xung quanh đâu có
vô tình với thi nhân, hãy cùng lắng nghe lời trách móc, dỗi hờn của loài cây
thiết mộc lan khi vẻ đẹp của nó bị lãng quên, bị những cám dỗ cuộc sống đời thường
phủ lấp, bị những tác động của ngoại vật tước đi quyền thiêng liêng, tối thượng
- được toả hương cho người tri kỷ. (Hương ngơ ngẩn vào ra khu vườn vắng/ Đâu
mất rồi người thiếu nữ hôm qua?…/Thiết mộc lan/ Thiết mộc lan/ Hè đã sang ve gọi
ríu ran/ Chùm phượng đỏ vỡ oà trên giấy…/ Ta lặng ngắm vầng trăng mười bảy/ Trong
khuôn trăng rời rợi ánh mắt quen/ Em cũng vậy đang mùa thiếu nữ. - Thiết
mộc lan). Những chi tiết mang tính dự báo, được trình bày ngắt quãng, tiết
tấu dồn dập, như tiếng nấc vỡ oà, thổn thức, hờn giận, đẩy trạng thái tiếc nuối
trách cứ sự thờ ơ đến tàn nhẫn của con người trước cái đẹp (Sự sống, hình ảnh
người thiếu nữ) lên đến đỉnh cao, khi hai câu kết đầy tính gợi mở bung ra (Oán
nghiệt trên đường/ Ta vĩnh viễn mất em – Thiết mộc lan). Bằng sự kết
hợp của những biện pháp linh hoạt khi sử dụng ngôn từ có sức gợi, chiều sâu,
tác giả đã chạm được tới vùng sâu tâm khảm của tiềm thức nơi tiềm ẩn những đức
tính tốt đẹp còn tạm thời bị lãng quên trong mỗi con người.
Chiều
trong tôi cũng rất thành công khi khai thác mảng đề tài tình yêu gia đình, tình
yêu đôi lứa, chủ thể trữ tình được khắc hoạ rất đậm nét, tính nhân bản có chiều
sâu văn hoá đông phương, đậm đà tính dân tộc, tính thẩm mỹ cao khi viết về đảng,
về Bác Hồ tôn kính ( Con sinh ra người đã yên giấc ngủ…/ Mẹ ngỡ ngàng khi
nghe con gọi/ Mẹ, mẹ ơi/ Kìa Bác, Bác Hồ/ Cũng như mẹ tự bao giờ chẳng nhớ/
Hình ảnh người thân thuộc trong tim…/ Phải những điều thiêng liêng giản dị/ chảy
vĩnh hằng trong dòng máu Việt Nam? – Lần đầu tiên nghe con gọi Bác Hồ).
Đằm thắm, dịu dàng đầy nữ tính trong tình yêu, nhưng cũng rất quyết liệt, mạnh
mẽ phản kháng lại những lực lượng, những rào cản vô hình khoác tấm áo đạo đức
ngăn trở tình yêu chân chính. (Khi
trái đất còn lở lói những vết thương…/ Thì tình yêu là niềm cứu rỗi…/ Những
hàng rào đạo đức/ Những pháp chế vô tình…/ còn giờ đây em có anh bên cạnh/ Cùng
nâng niu những khao khát ước mơ/ Ta bên nhau / Trân trọng từng giây phút- TiTanic).
Ngậm ngùi xa xót khi hướng ý nghĩ về sự hi sinh, tảo tần của người mẹ trong cuộc
sống thường nhật, tác giả đã đi vào khai thác sâu khía cạnh nội tâm người mẹ
khi nghĩ về những đứa con, nhiều chi tiết được tái hiện chân thực, rất cảm động,
(Mở rộng vòng tay khi chúng quay về/ thất bại ê chề/ Tự an ủi mình/ Còn có
ích khi chúng cần người chia sẻ. – Mẹ.) dòng cảm xúc cứ chậm dãi
trôi về theo mỗi cấp độ, khi các con lớn, trưởng thành, va vấp thất bại, để rồi
bật ra nhẹ nhàng như một tiếng thở dài về cuối, (Lại lo lắng mai sau mình tạ
thế/ lấy ai chia sớt nỗi buồn khi con trẻ đớn đau. - Mẹ). Chỉ qua
vài câu thơ giản dị vậy thôi, hình tượng người mẹ đã đi vào biểu tượng văn học
Mẹ Việt Nam
rất nhân bản.
Khép
lại tập thơ chiều trong tôi của Lại Tuấn Hiền, thay lời kết, xin dẫn lời của
Jean Cocteau “…Trong luồng sáng lay tỉnh giấc mê muội, thơ phơi trần những vật
kỳ dị ở xung quanh ta, mà các giác quan của ta đã ghi nhận một cách máy móc.
Không
cần phải đi xa để tìm những đồ vật cùng những tâm tình quái lạ mà làm sửng sốt
kẻ nào nửa tỉnh, nửa mê. Đó là phương pháp của nhà thơ tồi…
Sự
cần thiết là làm thế nào để chỉ rõ cho kẻ nửa mê, nửa tỉnh vật gì hắn vẫn được
biết qua nhìn thoáng hàng ngày, nhưng ta phải theo một phương diện nào, và một
tốc độ nào khiến y tưởng rằng mới nom thấy, và xúc động lần đầu.
Đây
chính là sự sáng tạo độc nhất mà con người được phép thực hiện…-
Jean Cocteau”
Hi vọng Lại Tuấn Hiền sẽ vươn xa hơn nữa trong
các sáng tác của mình.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét